2 Mayıs 2017 gününe sanat dünyası Mamutart’ın duyurusuyla uyandı.
Giriş ücreti olduğu için Mamutart’a hiç gitmemiş, sosyal medya paylaşımlarında da bahsi geçen “sanatçı”ya rastlamamıştım. Kimdi bu insan, kimden ne kadar çalmıştı, hemen bulmalıydım. Bir süre Muharrem Baki diye aradığım için herhangi bir sonuca ulaşamadım, sonra kontrol ettim ki Mükerrem’miş, oraya baktım, buraya baktım, sonunda Instagram’da bu isimle etiketlenmiş iki fotoğraf buldum. (@clarkkentistanbul etiketi kaldırmış sonra.)
Bunlar Mamutart’tan çekilmiş fotoğraflardı ve işlerin Zin Helena Song isimli bir sanatçının fake’i olduklarını söylüyordu. Zin Helena Song’u bulmam daha kolay oldu, çünkü kendi web sitesi vardı.
Fuar yönetimini böyle bir duyuru yapmak zorunda bıraktığı için ortada ciddi bir benzerlik olmalıydı, yani beklentim hâlâ “benzerlik” düzeyindeydi, Benzerişler‘de vs. gördüğümüz türden bir şey: oradaki bir fikri beğenip almış olabilir, onun türevlerini yapmış olabilir, çalmış ama ayıp olmasın diye biraz değiştirmiş olabilir, gibi gibi…
Zin Helena Song’un sitesinde dolaşırken “Grid Series” işlerini görünce şok geçirdim çünkü bizim Mükerrem bunların benzerlerini falan değil, bildiğin bire bir kopyalarını yapmış, sonra bunları jürili bir fuara göndermiş, oradaki tüm aşamaları da bir bir geçip sonunda sergilemişti. İlk şaşkınlık, ilk tweet:
Nasıl olabilir böyle bir şey, şimdi suç sanatçıda mı, fuar yönetiminde mi, jüride mi, yoksa hepimizde mi diye çeşitli yazışmalar sürerken ikinci şok geldi: Remi Rough isimli bir sanatçının instagram hesabında yaptığı paylaşım.
Demek ki Baki’nin kağıt üzerine yaptığı başka geometrik çizimler de vardı sergide ve onlar da başka bir sanatçıdan çalıntıydı, ama bu kadarı da fazlaydı artık. Tüm bu olanlar yetmezmişcesine Mamutart ekibi bu paylaşıma yorum yazarak sanatçıdan özür diliyordu, bu kadar büyük bir organizasyondan bu kadar büyük bir ciddiyetsizlik, her şey sanki büyük bir şaka!
Google aramalarında Baki’nin Akbank Günümüz Sanatçıları yarışma sergilerinden birine de seçildiğini görüyor, kim bilir orada hangi çalıntı işle boy gösterdi diye düşünüyorduk ki birileri düşünmekle kalmayıp sonuca ulaştı: 2013 yılındaki bu yarışmalı, jürili sergiye de Ryan Sievert isimli bir sanatçıdan yaptığı kopyalarla katılmış ve seçilmişti.
Bir kere uyguladığı ve işleyen bu yöntemi 4 yıl sonra tekrar etti demek ki ama bu seferki sıçrayışı jüriden tam puan alsa bile seyirci koltuklarından itiraz edenler olacaktı.
Şu gözlük olayından bu yana bir sanat gündemiyle bu kadar şenlenemeyen sosyal medya ortamı, aradığı yeni malzemeyi bulmuştu işte: o zaman dans!
Peki Mükerrem Baki’den bir açıklama gelecek miydi, gelirse ne diyecekti?
E o zaman sanatçı olmak, fuarlara katılmak o kadar da zor değildi demek ki, Baki hepimize bir umut kapısı olmuştu ❤
Jüride yer alan isimler arasından ilk açıklama Övül Durmuşoğlu’ndan geldi. Bu yaptığınız düpedüz akepelilik diyordu.
Bir diğer jüri üyesi Murat Alat, açıklamasını Facebook üzerinden “Ama Mamut’un hiç mi iyi tarafı yok?” temasıyla yaptı.
Geçen yılın Jüri üyelerinden Ali Şimşek, konuyla ilgili yazısında çalma eylemini “yırtma” telaşına bağlıyordu.
Gelecek yılların mamutlarında jüri olarak görmeyi temenni ettiğimiz Kültigin Kağan Akbulut’sa olayın yarattığı umutsuz tabloyu çizdi.
Her toplumsal uzlaşmada olduğu gibi burada da genel eğilimin tersine bir şeyler söyleyecek biri, bir ayrıksı ot çıkacaktı, çıkmalıydı. Bu sefer bu görev akademisyen ve sanatçı Ferhat Özgür’e düştü. Özgür bu görevi kim bilir hangi kafayla üstlendi ama yazdıklarının konuştuğumuz konuyla ne ilgisi vardı, onu kimse çözemedi.
Bu meydan okumanın ardından o şahaneler şahanesi yazı geldi, evet, bence de, zaman zaman çok haklı olabildiğin oluyor ama hep aynı soru: iyi de bunun konumuzla ne ilgisi var? Ferhat Özgür, vaka içinde kendi başına özgün bir vaka olmayı başardı.
Şimdi de Ferhat Özgür’ün anlaşılmaz bir neden ve bu anlaşılmaz biçimle hırsızlığı savunuşuna gelen tepkilerden bir demet huzurlarınızda, tıklayın:
Hiçbiri Mükerrem’in yerini tutamayan başka intihal tartışmaları ve fuarın performans programından son anda çıkarılan Merve Özyılmaz’ın mektubuyla ortaya çıkan Mamutart organizasyonundaki başka sorunlar bu gündeme eklendi.
Türkiye’de sanat yarışmalarının çok yakın tarihinde de benzer olaylar olmuştu. Mesela Ebubekir Aydın isimli bir “genç ressam”, Kanadalı bir ressamdan yaptığı kopyayla bir yarışmada birinci olmuş, sonra o resmin çeşitlemeleriyle başka yarışmalarda da ödüller almıştı. Sonunda olay ortaya çıkınca ilk yarışmadaki ödülü iade edeceğini duyurdu, diğer resimlerinse özgün çalışmaları olduğunu iddia etti. Ardından aldırdığı bir mahkeme kararıyla internette konu hakkında yazılmış her şeyi sildirtti. Bakalım bu yöntem hâlâ işliyor mu, bu yazı da gelecek nesillere kalamayacak mı?
2014 yılındaysa Türkiye Jokey Kulübü’nün resim yarışmasında birinci olan resmin intihal olduğu ortaya çıkmıştı.
Velhasıl, içinden geçmekte olduğumuz şu zorlu süreçte Mükerrem bizi iyi eğledi, sen çok yaşa e mi Mükerrem!
Tabi artık başka intihaller bize yeterli doyum vermeyecek, seninle zirveye ulaştık çünkü ama belki de yeni bir terim kattın sanat literatürüne.
sanatberbat 